دکتر سملوایس

درباره کتاب دکتر سملوایس

لویی فردینان سلین (Louis-Ferdinand Céline) نابغه‌ای بی‌همتا بود که با نوآوری‌های زبانی شگفت‌آورش، تحولاتی بزرگ را در ادبیات فرانسه سبب شد. در همین راستا، او خود را «بازکننده‌ی در بسته‌ی رمان» لقب داده و جایگاه خویش را بسی بالاتر از نویسندگانی چون سارتر، پروست و فاکنر ارزیابی نموده است. البته که چنین نظراتی کمی خودپسندانه جلوه می‌کنند؛ اما اندکی آشنایی با ادبیات مدرنیستی کافی‌ست تا ما را به تأیید تعریف و تمجیدهای سلین از خودش وادارد.
در میان آثار سلین، دو کتاب جایگاهی ویژه دارند: نخست سفر به انتهای شب که شاهکار اوست و به تعبیرِ بوکوفسکی، بهترین کتابی که در دو هزار سال گذشته نگاشته شده؛ و بعد مرگ قسطی که رمانی‌ست با روایتی بدیع، محتوایی گزنده و زبانی آتشین و برانگیزاننده. ویژگی عمده‌ی دو کتاب نامبرده یکی نگرش بدبینانه‌ی حاکم بر آنها و دیگری نوشتار خاص و شبه‌عامیانه‌ی آنهاست.
نکته‌ی دوم (استفاده از زبان عامیانه در روایت) همان عنصر مهم در آثار سلین است که وی را به نویسنده‌‌ای پیشرو در نسل خویش بدل نمود که یک‌تنه به نبرد با هنجارها و کلیشه‌های رایج در محافل ادبی برخاسته؛ کلیشه‌هایی که ادیبان و منتقدان را برمی‌انگیخت که در ادبیات به دنبال ادبیت باشند و نه زندگی. حال آنکه سلین، برای روایت آنچه می‌دید و حس می‌کرد و می‌اندیشید، به عبارتی، برای به قالب کلام ریختن سیل خروشان زندگی، به زبان و نثری سرزنده نیاز داشت که لزوماً در معنای رایج کلمه «ادبی» قلمداد نمی‌شد. بلکه بیشتر یادآور زبان محاوره و گفتار بود. باری، با چنین زبانی بود که سلین دو شاهکار نامبرده را نوشت. اما این دو شاهکار تنها آثار ارزشمند او نیستند.
از نویسنده‌ی عاصی فرانسوی کتابی به نام دکتر سملوایس (Semmelweis) در دست است که تا حد زیادی با سایر کارهای وی تفاوت دارد: این اثر در معنای دقیق کلمه رمان نیست و بیشتر کتابی بیوگرافیک محسوب می‌شود. همچنین، زبان سلین در این کتاب، در مقایسه با دیگر نوشته‌هایش، کنترل‌شده‌تر و به تعبیری، مؤدبانه‌تر است. امری که بیش از هر چیز به موضوع اثر بازمی‌گردد؛ سلین در کتاب حاضر به روایت زندگی دکتر سملوایسِ مجارستانی پرداخته که با آزمایش‌های خود به لزوم ضدعفونی کردن دست‌ها در اتاق عمل پی بُرد. او اعتقاد داشت همین یک کار ساده از ابتلای افراد تحت مراقبت پزشکان و مهم‌تر از آن، نوزادان به بسیاری از بیماری‌های عفونی جلوگیری می‌کند. با این حال جامعه‌ی علمی وقتْ حرفش را قبول نداشتند و او را از محافل پزشکی طرد کردند و این‌چنین، سرونشتی غم‌انگیز را برای دکتر سملوایس رقم زدند.
سلین که خود پزشک نیز بود، در این اثر با روایت زندگی پزشک مطرود مجارستانی، به بزرگداشت نام و یاد وی پرداخته و این‌چنین دِین خود و دیگر اعضای جامعه‌ی پزشکی را به او ادا نموده است.